Somnoblue bij de IC afdelingen van het LUMC, AMC, NWZ en UMC Utrecht
- Geplaatst op
- Door Koos Meijer
- Geplaatst in Nachtdienst bril, Oranje bril, Somnoblue bril
Momenteel worden de Somnoblue slaapbrilllen toegepast bij interventies op de Intensive Care afdelingen van het LUMC, Radboudumc, NWZ, UMC Utrecht, Maastricht UMC, ADRZ en het JBZ. Ook worden ze bij de Oncologie afdeling van het Isala Ziekenhuis ingezet als onderdeel van een integrale aanpak.
Duurzame inzetbaarheid in de zorg
Gegeven de personeelstekorten, het toegenomen verzuim, de hoge werkdruk en de toename in psychische klachten is het van groot belang dat zorgorganisaties investeren in de duurzame inzetbaarheid van hun medewerkers.
De Wetenschap
Een recente meta-analyse uit 2021 gepubliseerd in Chronobiology International laat zien dat dat de oranje bril de slaap-inhiberende effecten van blauw licht voor het slapen gaan reduceert. Dit kan bijdragen aan betere slaap voor het ploegendienstpersoneel.
De Somnoblue slaapbril
De Somnoblue brillen worden ingezet bij integrale interventies in de zorg. De krachtige filter van de bril reduceert de slaap-inhiberende effecten van blauw licht voor het slapen gaan. De bril werkt het beste als hij zowel na een dag- als een nachtdienst gebruikt wordt, indienmogelijk 1 à 2 uur voor het slapen gaan. Erg belangrijk: Dus niet alleen na een nachtdienst! Bij consistent dagelijks gebruik in de avond zal de oranje gloed van de slaapbril het brein namelijk conditioneren om beter voorbereid te zijn op de slaap. Deze zogenaamde Pavlov reactie treedt op na consisent gebruik en verbetert de effectiviteit van het slaapritueel. Het brein krijgt weer het natuurlijke seintje 'het is nacht, tijd is om te slapen'. In de onderstaande video worden de gebruiksinstructies toegelicht.
Gebruiksinstructies rondom uw ploegendienst:
Na een dagdienst: Draag de bril 1 à 2 uur voor het slapen gaan.
Na een nachtdienst: Draag de slaapbril na een nachtdienst, maar niet in de auto of tijdens werk. In de auto kunt u een donkere zonnebril dragen.
De blootstelling aan dim kamer licht (30 lux) stelt de natuurlijke aanmaak van melatonine (het nachthormoon en krachtig antioxidant) gemiddeld met meer dan 70 minuten uit in de avond. Dit terwijl de lichtintensiteit van de gemiddelde woonkamer en badkamer 100 tot 300 lux is. Daglicht heeft een lux intensiteit van 2000 tot 150.000 lux. Bron
Zal het dragen van de slaapbril mijn slaapproblemen na mijn (nacht)diensten oplossen?
De bril zal slaapproblemen rondom de nachtdienst niet helemaal oplossen, de bril is een onderdeel van een integrale (nachtdienst)interventie. Het effect van de oranje bril rondom de dag- of nachtdienst is afhankelijk van vele factoren zoals de gevoeligheid voor blauw licht (lees meer), de reistijd naar huis (de bril mag niet in de auto gedragen worden), en de timing van het gebruik van de bril ten opzichte van de stand van uw interne biologische klok. De stand van uw biologische klok hangt af van vele factoren zoals: uw chronotype zoals ochtend of avondmens, de aard van uw (ploegendienst)rooster, uw slaapgeschiedenis en eventuele jetlag status.
Indien u een of meerdere nachtdienst(en) heeft gedraaid en u overdag dient te slapen, staat uw biologische klok nog in de ‘dag-modus’ op het moment dat u overdag uw slaap probeert in te halen. Dit wordt ‘circadian misalignment’ genoemd. Gezien uw brein normaliter overdag vrij weinig melatonine aanmaakt en wel relatief veel cortisol (stress/activatie hormoon), zullen de slaapbrillen het probleem helaas niet volledig oplossen. Wat onze blauw licht filter brillen wel kunnen doen is u helpen om de kwaliteit van het eerste gedeelte van uw slaap te verhogen.
"Blauw ochtendlicht is goed om uw brein te activeren om zo de dagdienst vol energie te beginnen. Echter als u net terugkomt van een nachtdienst is dit blauwe licht alles behalve gunstig voor de kwaliteit van uw slaap overdag."
Ons advies voor uw nachtdienst
Draag de slaapbril in de avond na uw dag- en avonddiensten om uw brein te conditioneren voor een goede nachtrust. Als u een nachtdienst heeft gedraaid, kunt u onderweg naar huis (niet in de auto i.v.m. de veiligheid) de bril al opdoen. In de auto kunt u een zonnebril opzetten. Het kan handig zijn op verschillende momenten. Denk bijvoorbeeld aan het moment dat u thuiskomt na een nachtdienst, tijdens een licht ontbijt of tijdens het relaxmomentje voor het slapen gaan in de vroege morgen. Probeert u voor of tijdens uw dienst een powernap te doen, gebruik de bril dan vlak voor de powernap. We raden het aan om ook na gewone dagdiensten om ’s avonds de bril te dragen. In dit geval simuleert de oranje gloed van de bril het natuurlijke ‘avondsignaal’ van een zonsondergang. Dit draagt bij aan een effectiever slaapritueel, het optimaliseert de natuurlijke aanmaak van melatonine in de avond, nacht of vroege morgen.
Momenteel worden onze slaapbrillen toegepast bij nachtdienstinterventies bij de Intensive Care afdelingen van het Jeroen Bosch Ziekenhuis, het Maastricht UMC, UMC Utrecht, ADRZ, het Radboud UMC en het Leids UMC. Ook worden ze bij de Oncologie afdeling van het Isala Ziekenhuis ingezet als onderdeel van een integrale aanpak.
Lees hier meer over in Vrijheid in de Zorg. Verder worden onze slaapbrillen al enige jaren gebruikt in de Nederlandse offshore industrie (lees meer) en in de topsport (lees meer) om de prestaties en vitaliteit verder te optimaliseren. Zie hier meer informatie over deze projecten. Let wel op: De bril lost nachtwerkproblematiek niet op, het is een hulpmiddel bij een integrale aanpak.
Gemiddeld gezien is een blootstelling aan 30 lux (dim licht) voldoende om de natuurlijke aanmaak van melatonine met wel 50% te reduceren. Dit terwijl deze lichtintensiteit lager is dan wat er in de gemiddelde woonkamer en badkamer aanwezig is.
Uit een recente studie uitgevoerd in 2019, blijkt dat sommige mensen tot wel 50 keer gevoeliger zijn voor blauw licht dan anderen. Hier is genetisch bewijs voor gevonden.
Night Fit workshops
KOOS MEIJER - KM Human Factors Engineering (Dutch subs.) from 2minutefilms on Vimeo.
Video van het project 'Fitter de nacht door' bij het LUMC
In het LUMC doet Sander Kooijman, researcher - Interne Geneeskunde, onderzoek naar dag- en nachtritmes en de invloed van verstoring daarvan heeft op diabetes, obesitas en hart- en vaatziekten maar ook welke korte-termijneffecten er ontstaan. Een powernap, gezonde maaltijd en de Somnoblue blauwlichtfilterbrillen maken onderdeel uit van dit onderzoek om verpleegkundigen en artsen fitter de nacht door te helpen. Koos Meijer heeft voor dit project de Night Fit workshops over slaap, de biologische klok en licht verzorgd. Lees hier meer over deze workshops.
Bron: Zorgvannu - Ministerie van VWS
Ook iets voor uw organisatie?
Neem contact met ons op via 071 203 2143 of via [email protected] voor informatie over de Somnoblue brillen bij uw bedrijf. Bezoek KM Human Factors Engineering voor meer informatie over de inhoud van de workshops.
Mogelijke risico’s van het werken in de nacht
Een goede nachtrust is cruciaal voor het brein om te herstellen, wat noodzakelijk is voor optimale cognitieve prestaties en voor een goede gezondheid. Uitgeruste werknemers zijn alerter, fitter en beter. Helaas ervaart tussen de 40 tot 80% van de ploegendienstwerknemers in de zorg vermoeidheid of slaapproblemen, blijkt uit cijfers van ArboNed. Hierdoor verminderen algemene werkprestaties en wordt de kans op menselijke fouten groter. Daarnaast zorgt vermoeidheid door slaaptekort presteren voor een verhoogde kans op burnout en verzuim (Söderström et al., 2012; Daley et al., 2009).
Circadiane ritmes van ons lichaam
Bijna al onze lichaamsprocessen zijn ingesteld op een 24-uurs ritme. Een dergelijk ritme, dat ongeveer 24 uur duurt en voort blijft bestaan zonder invloeden van buitenaf, noemen we ook wel een circadiaan ritme (Golombek et al., 2010). Een voor de hand liggend voorbeeld van een circadiaan ritme is het natuurlijke slaap-waakritme: overdag zijn we actief en alert, terwijl ons lichaam ’s nachts rust. Maar ook hormoonspiegels van het ‘nachthormoon’ melatonine en van het ‘stresshormoon’ cortisol zijn voorbeelden van lichaamsprocessen met een circadiaan ritme. Andere voorbeelden zijn lichaamstemperatuur, de hartslag en orgaanfuncties zoals die van de lever en de alvleesklier.
De biologische klok
Centraal in de hersenen, net boven de oogzenuwkruising, bevindt zich de suprachiasmatische nucleus (SCN). De SCN is het gedeelte van de hypothalamus waarin onze biologische klok te vinden is. In de SCN geven een paar duizend zenuwcellen gelijkmatig een ritmisch 24-uurs signaal af. De signalen vanuit de SCN stelt onze organen (zoals hart, lever en nieren) in staat om hun circadiane ritmes te -synchroniseren met de natuurlijke nacht-dagcyclus.
“Het blauwe licht van de heldere hemel is voor het brein het natuurlijke signaal
voor een nieuwe dag. De evolutie heeft er in miljoenen jaren voor gezorgd dat onze
biologische klok dit signaal heeft leren gebruiken om ons interne 24-uurs ritme te
synchroniseren met de dag en de nacht.”
Het belang van blauw licht
Het ritme van de SCN duurt iets langer dan 24 uur en is daardoor niet helemaal gelijk aan de licht-donkercyclus van de natuur. Om er toch voor te zorgen dat de biologische klok gelijk blijft lopen met de normale licht-donkercyclus, moet de SCN elke dag gesynchroniseerd worden. Dit proces gebeurt vanuit de retina in de ogen. De retina beschikt naast kegels en staafjes nog over een derde detectiesysteem. Dit systeem bestaat uit lichtgevoelige ganglioncellen (netvliescellen) die het lichtgevoelige fotopigment melanopsine bevatten (Rahman et al., 2011). de SCN het natuurlijke signaal dat het dag is. Dit zogenaamde ‘daglichtectiesysteem’ zorgt ervoor dat de biologische klok synchroniseert met het natuurlijke dag-nacht ritme. Deze cellen zijn gevoelig voor blauw/groen licht met een piek golflengte van ongeveer 480 nanometer. Deze golflengte/kleur komt overeen met de kleur van de blauwe heldere hemel.
De effecten van ‘lichtvervuiling’ in de avond op de biologische klok en de slaap
De blauwe heldere hemel is het signaal voor onze biologische klok dat het dag is. Naarmate de dag vordert, wordt het buiten donkerder en kleurt het resterende zonlicht roodoranje. De absentie van blauw licht is het natuurlijke signaal voor ons brein dat het tijd is om te gaan slapen. Studies tonen aan dat het brein te lang actief en alert gehouden wordt als het voor het slapen gaan blootgesteld wordt aan kamerverlichting. Ook onderdrukt het de natuurlijke aanmaak van het nachthormoon melatonine (Gooley et al., 2010; Philips et al., 2019).
"Uit een recent uitgevoerde studie van de Turner Institute for Brain and Mental Health, School of Psychological Sciences, Australië blijkt dat de negatieve gevolgen van het missen van een donker signaal voor het slapen gaan nog groter zijn dan verwacht. Zelfs relatief dim kamerverlichting 30 lux of lager onderdrukt bij de meeste personen de aanmaak van melatonine met meer dan 50%. Dit terwijl deze lichtintensiteit nog lager is dan de gebruikelijke lichtintensiteit waaraan mensen ’s avonds worden blootgesteld (Philips et al., 2019)"
Timing van de blootstelling aan (blauw)licht
Het probleem is niet blauw licht, maar de timing van de blootstelling eraan. Kunstlicht is pas relatief kort geleden uitgevonden. In de miljoenen jaren voor deze uitvinding was het ’s avonds gewoon donker. Blauw licht is een goed signaal voor het brein om de dienst vol energie te beginnen, echter heeft ditzelfde blauwe licht vlak voor het slapen gaan een negatief effect op de biologische klok en de slaap (Chellappa et al., 2013; Philips et al., 2019)
De Somnoblue slaapbril: ervaar de kracht van donker
Eén van de problemen waar medewerkers in de zorg mee te maken hebben, is de blootstelling aan blauw kunstlicht (en na een nachtdienst ochtendlicht) vlak voor het slapen gaan. Dit licht activeert het brein en onderdrukt de natuurlijke aanmaak van melatonine. Dit heeft een negatief effect op de kwaliteit van de slaap. De blauw licht filterende Somnoblue brillen reduceren de negatieve effecten van kunst- en daglicht op de biologische klok en op de slaap. Ook dragen ze bij aan een effectiever slaapritueel doordat ze het brein een seintje geven: ‘het is nacht, tijd om te slapen’.
"Of, en in welke mate de brillen werken, hangt af van hoe gevoelig iemand voor blauw licht is. Uit een recente studie uitgevoerd in 2019, blijkt dat sommige mensen 20 tot 50 keer gevoeliger zijn voor blauw licht dan anderen. Hier is genetisch bewijs voor gevonden. (Chellappa et al., 2013; Philips et al., 2019)."
Gebruik de Somnoblue slaapbril na uw nachtdienst
• Draag de bril direct na uw nachtdienst, maar in verband met de veiligheid niet in het verkeer.
• Gaat u na een nachtdienst met de auto naar huis, zet de bril dan direct bij thuiskomst op zodat de bril toch nog effect heeft voordat u gaat slapen.
• Gebruik de bril tijdens een licht ontbijt, het uitlaten van uw hond, ophalen van uw kinderen, tijdens een relax-momentje voor het slapen gaan in de vroege morgen, etc.
• De bril is ook te gebruiken vlak voor een powernap voorafgaand aan uw nachtdienst of tijdens uw werk.
• De bril filtert het blauwe kunst- en ochtendlicht. Dit kan u helpen om sneller tot rust te komen na uw nachtdienst.
Gebruik de Somnoblue slaapbril na uw dagdienst
• Draag de bril ’s avonds ongeveer een uur voordat u gaat slapen. Dit verhoogt de effectiviteit van uw slaapritueel en optimaliseert de natuurlijke aanmaak van melatonine.
LET OP!
“De bril lost nachtwerkproblematiek niet op, het is een hulpmiddel bij een integrale aanpak.”
“Het wordt sterk afgeraden om de slaapbril te dragen tijdens het autorijden omdat de verkeersveiligheid anders in het geding kan komen."
POSITIEVE REACTIES
“Het is prettig voor de ogen en geeft het gevoel dat je moet gaan slapen.”
“Ik weet niet of het tussen mijn oren zit maar ik heb het idee dat ik minder vaak wakker wordt gedurende de nacht. Ik heb ook het idee dat ik meer uitgerust ben. Hierbij wil ik wel opmerken dat ik geen nachtdiensten doe.”
“Ik ben positief, tijdens uur opzetten voor het slapen, slaperig gevoel en prikogen. Slaap lijkt dieper en ik word netjes voor de wekker wakker"
“Inslapen gaat makkelijker, ook veel gebruikt na de avonddienst. De volgende ochtend met meer energie wakker geworden. Ik zou het aanraden ook aan de mensen die avonddienst hebben om sneller in slaap vallen.”
“Prima, je slaap verbetert en je slaapt langer door.”
“Ik was verbaasd dat ik langer sliep en beter uitgerust was. Normaal in de ochtend nooit fit wakker geworden en nu wel. Moet nu opletten dat ik me niet verslaap. Ik slaap ook langer door. Ik denk dat dit voor mensen met wisseldiensten beter voor hun gezondheid is.”
“Goede ervaring. Ik lijk uitgeruster. Ik voel me er fitter bij, dus anderen misschien ook.”
“Erg tevreden. Je wordt echt moe tijdens het dragen. Gezien de korte afstand van werk niet op gedaan na mijn nachtdiensten. Je word wel erg moe tijdens het dragen van de bril maar vaak vergeet je hem op te doen. Ik zou het met name aanraden aan mensen die moeilijk in slaap vallen.”
“Ik sliep beter door en naar mijn idee, vaster”
“Ik gebruikte de bril vooral als ik uit mijn nachtdiensten kwam, i.v.m. het omschakelen. Hierbij heeft de bril mij goed geholpen. Het viel me op dat ik echt vermoeider werd na het dragen van de bril en hierdoor sneller in slaap viel.”
“Een serie van twee nachtdiensten gedragen na de dienst, ik kwam goed in slaap. Wat me opviel was dat het in slaap komen leek sneller leek te gaan. Doorslapen en vastigheid leek gelijk aan wat ik gewend ben.”
“Viel goed in slaap savonds. Wel rommelig geslapen, maar meer dan normaal. Beter geslapen dan normaal. Wel onrustig, maar niet meer tot laat in de nacht wakkerliggen. Tijdens de nachtdiensten heb ik er niet zoveel aan, maar om na de nachtdiensten ook snachts weer goed te gaan slapen heeft het zeker positief bijgedragen in de kwaliteit en de duur van mijn slaap. Beter uitgerust betekent fitter op het werk.”
“Ik viel sneller in slaap en ik sliep dieper. Ik zou het aanraden omdat je slaap beter wordt.”
“Goede ervaringen , meer rust bij het in slaap komen na een dienst. Door de kleur van de glazen kreeg ik meer rust voor mijn ogen.”
“Fijne bril om te gebruiken. sliep er niet langer door maar werd er wel uitgeruster door wakker.”
“Zo veel mogelijk opgezet voor t slapen, uit de nachtdienst. Ik viel sneller in slaap.”
“Met name na de nachtdienst sliep ik dieper en mijn ogen kwamen beter tot rust.” “Het is prettig voor de ogen en geeft het gevoel dat je moet gaan slapen.”
“Wisselend positief, de ene keer zijn de resultaten beter dan de andere keer maar over het algemeen behaal ik een positief resultaat en slaap ik beter en vaak ook langer. Er zit verschil tussen wanneer ik de bril wel of niet draag. Bij het wel dragen slaap ik vaak beter en langer.”
“Goed, ik merkte dat ik dieper sliep, makkelijk in slaap viel, uitgeruster wakker werd. Ook voelde ik me na het opzetten van de bril al snel slaperig worden. Nadeel is wel dat je echt een bril op moet zetten dus er is wel een specifieke handeling voor nodig die je ook kan vergeten. Verder lees ik graag in bed en dan ligt het niet lekker met een bril op.”
NEGATIEVE REACTIES
“Snel inslapen, maar na paar uur weer wakker. Het inslapen ging beter, maar na ca. 4uur was ik steevast weer wakker, dit heb ik normaal gesproken niet vaak. Als je de bril 's avonds opzet dan merk je op een gegeven moment wel dat je slaperig wordt.”“Het hielp mij niet.”
“Het werkte deels wel maar ook vaak niet.”
“Wisselend”
“Het inslaap komen is nooit een probleem maar het doorslapen wel de bril heeft dit niet beter gemaakt.“
“Helaas heeft de bril geen effect voor mij slaap niet langer en voel me niet meer uitgerust ik werd na 4 uur toch wakker”
“Het helpt snel om moe te worden maar slaap er niet langer door.”
“Helaas niet het resultaat wat ik had gehoopt had mij ingeschreven vanwege dat ik al vroeg wakker ben na mijn na dienst en inslapen daarna moeizaam of niet gaat, ik had tijdens de uitleg al gehoord dat het waarschijnlijk daarvoor niet effectief zal zijn en dit is zo gebleken. Als je niet in slaap kunt komen dan zal hij misschien meer effect hebben dan voor door te slapen.”
“Op zich goed om het licht te filteren, maar je ziet ook gelijk in het algemeen minder. Het hielp me voor een dagdienst wel om op tijd, makkelijker, in slaap te komen. De bril niet zo'n groot effect heeft dat het echt een bijdrage zal leveren aan je vitaliteit en/of veiligheid binnen het ziekenhuis. Enkele mensen zullen het als nuttig ervaren, maar de grootste groep ziet denk geen significante meerwaarde, denk ik.”
“Gaf niet het gewenste resultaat. Inslapen is nooit probleem geweest maar het doorslapen geeft problemen. Bij een ieder is dat misschien verschillend kan alleen uit ervaring spreken.”
DE VOORDELEN VAN SLAAPVERBETERING
Topprestaties
De verbetering van slaapkwaliteit zal, al na één nacht, leiden tot meer focus, concentratie en een beter geheugen. Doordat slaap ervoor zorgt dat onze hersenen optimaal functioneren, zullen onze strategieën werknemers helpen om productiever te zijn en betere keuzes te maken.
Gezondheid en welzijn
Het verbeteren van slaapkwaliteit zal leiden tot: gezondere eetlust, versneld fysiek herstel, een betere hormoonfunctie, en een verbeterd immuunsysteem. Het optimaliseert gezondheid en welzijn. Verder zal het burn-out risico’s en algemeen verzuim verlagen.
Kostenreductie
Door de slaapefficiëntie te verhogen zullen werknemers fitter en productiever zijn en minder fouten maken. Daarnaast zullen slaap gerelateerde medische kosten verminderen. Slecht slapen of slaapgebrek kost onze samenleving elk jaar drie tot vierenhalf miljard.
RECENTE SOMNOBLUE PROJECTEN
De wetenschap achter de Night Fit methode
De effecten van blauw kunst- of daglicht op melatonine en de biologische klok
Chellappa, Sarah L., et al. "Human melatonin and alerting response to blue-enriched light depend on a polymorphism in the clock gene PER3." The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 97.3 (2012).
Chang, Anne-Marie, et al. "Evening use of light-emitting eReaders negatively affects sleep, circadian timing, and next-morning alertness." Proceedings of the National Academy of Sciences 112.4 (2015): 1232-1237.
Gooley, Joshua J., et al. "Exposure to room light before bedtime suppresses melatonin onset and shortens melatonin duration in humans." The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 96.3 (2010): E463-E472.
Phillips, A. J., Vidafar, P., Burns, A. C., McGlashan, E. M., Anderson, C., Rajaratnam, S. M., ... & Cain, S. W. (2019). High sensitivity and interindividual variability in the response of the human circadian system to evening light. Proceedings of the National Academy of Sciences, 116(24), 12019-12024.
Rahman, Shadab A., et al. “Spectral modulation attenuates molecular, endocrine, and neurobehavioral disruption induced by nocturnal light exposure.” American Journal of Physiology 300.3 (2011): E518-E527.
Smith. M. R., Eatman. C. (2012). Shift work: health, performance and safety problems, traditional countermeasures, and innovative management strategies to reduce circadian misalignment. Nature and Science of Sleep, 4, 111–132.
De effecten van melatonine en slaap op oxidatieve stress en gezondheid
Beccuti, G., & Pannain, S. (2011). Sleep and obesity. Current opinion in clinical nutrition and metabolic care, 14(4), 402.
Reiter, Russel J., et al. "Light at night, chronodisruption, melatonin suppression, and cancer risk: a review." Critical Reviews™ in Oncogenesis 13.4 (2007).
Reiter, Russel, et al. Mitochondria: Central organelles for melatonin′ s antioxidant and anti-aging actions. Molecules 23.2 (2018): 509.
Vyas, M. V., Garg, A. X., Iansavichus, A. V., Costella, J., Donner, A., Laugsand, L. E., & Hackam, D. G. (2012). Shift work and vascular events: systematic review and metaanalysis. Bmj, 345.
De effecten van het filteren van blauw licht op melatonine en de slaap
Chellappa, S. L., Steiner, R., Oelhafen, P., Lang, D., Götz, T., Krebs, J., & Cajochen, C. (2013). Acute exposure to evening blue‐enriched light impacts on human sleep. Journal of sleep research, 22(5), 573-580.
Kayumov, Leonid, et al. "Blocking low-wavelength light prevents nocturnal melatonin suppression with no adverse effect on performance during simulated shift work." The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism90.5 (2005): 2755-2761.
Sasseville, Alexandre, et al. "Blue blocker glasses impede the capacity of bright light to suppress melatonin production." Journal of pineal research 41.1 (2006): 73-78.
Shechter, Ari, et al. Blocking nocturnal blue light for insomnia: A randomized controlled trial. Journal of psychiatric research96 (2018): 196-202.
Van der Lely, Stéphanie, et al. "Blue blocker glasses as a countermeasure for alerting effects of evening LED diode screen exposure in male teenagers." Journal of Adolescent Health 56.1 (2015): 113-119.
Ploegendiensten en ‘circadian misalignment’ de verstoring van de biologische klok
Appleman, K., Figueiro, M. G., & Rea, M. S. (2013). Controlling light–dark exposure patterns rather than sleep schedules determines circadian phase. Sleep medicine, 14(5), 456- 461.
Arendt, J. (2010). Shift work: coping with the biological clock. Occupational medicine, 60(1), 10-20.
Flynn-Evans, E., Gregory, K., Arsintescu, L., & Whitmire, A. (2016). Risk of Performance Decrements and Adverse Health Outcomes Resulting from Sleep Loss, Circadian Desynchronization, and Work Overload.
Golombek, D. A., & Rosenstein, R. E. (2010). Physiology of circadian entrainment. Physiological reviews, 90(3), 1063-110.
Leproult, R., Holmbäck, U., & Van Cauter, E. (2014). Circadian misalignment augments markers of insulin resistance and inflammation, independently of sleep loss. Diabetes, 63(6), 1860-1869.
Scheer. F. A., Hilton. M. F., Mantzoros. C. S., & Shea. S. A. (2009). “Adverse metabolic and cardiovascular consequences of circadian misalignment,” Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 106, 4453–4458.
Slaap, vermoeidheid, prestaties en veiligheid
Alhola, P., & Polo-Kantola, P. (2007). Sleep deprivation: Impact on cognitive performance. Neuropsychiatric disease and treatment, 3(5), 553
Belenky, G., Wesensten, N. J., Thorne, D. R., Thomas, M. L., Sing, H. C., Redmond, D. P., & Balkin, T. J. (2003). Patterns of performance degradation and restoration during sleep restriction and subsequent recovery: A sleep dose‐response study. Journal of sleep research, 12(1), 1-12.
Folkard. S., Lombardi. D. A. (2006). Modelling the impact of the components of long work hours on injuries and ‘accidents’. American Journal Industrial Medicine, 49, 953–63
RIVM 2012 rapport 340039001. Onderzoek verricht in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in het kader van project Z/340002/11
Swaen, G. M. H., Van Amelsvoort, L. G. P. M., Bültmann, U., & Kant, I. J. (2003). Fatigue as a risk factor for being injured in an occupational accident: results from the Maastricht Cohort Study. Occupational and environmental medicine, 60(suppl 1), i88-i92.
Söderström, M., Jeding, K., Ekstedt, M., Perski, A., & Åkerstedt, T. (2012). Insufficient sleep predicts clinical burnout. Journal of occupational health psychology, 17(2), 175.
Uehli, K., Mehta, A. J., Miedinger, D., Hug, K., Schindler, C., Holsboer-Trachsler, E., & Künzli, N. (2014). Sleep problems and work injuries: A systematic review and meta-analysis. Sleep medicine reviews, 18(1), 61-73
De kosten van vermoeidheid en slaaptekort
Daley, M., Morin, C. M., LeBlanc, M., Grégoire, J. P., & Savard, J. (2009). The economic burden of insomnia: direct and indirect costs for individuals with insomnia syndrome, insomnia symptoms, and good sleepers. Sleep, 32(1), 55-64.
Rosekind, M. R., Gregory, K. B., Mallis, M. M., Brandt, S. L., Seal, B., & Lerner, D. (2010). The cost of poor sleep: workplace productivity loss and associated costs. Journal of Occupational and Environmental Medicine, 52(1), 91-98.
Rand (2016) The Costs of poor sleep are staggering. https://www.rand.org/blog/rand-review/2017/03/the-costs-of-poor-sleep-are-staggering.html
Slaap, voeding en overgewicht
Beccuti, G., & Pannain, S. (2011). Sleep and obesity. Current opinion in clinical nutrition and metabolic care, 14(4), 402.
Cappuccio, F. P., Taggart, F. M., Kandala, N. B., Currie, A., Peile, E., Stranges, S., & Miller, M. A. (2008). Meta-analysis of short sleep duration and obesity in children and adults. Sleep, 31(5), 619-626.
Slaap en het immuunsysteem
Heiser, P., Dickhaus, B., Schreiber, W., Clement, H. W., Hasse, C., Hennig, J., ... & Opper, C. (2000). White blood cells and cortisol after sleep deprivation and recovery sleep in humans. European archives of psychiatry and clinical neuroscience, 250(1), 16-23.
Irwin, M., McClintick, J., Costlow, C., Fortner, M., White, J., & Gillin, J. C. (1996). Partial night sleep deprivation reduces natural killer and cellular immune responses in humans. The FASEB journal, 10(5), 643-653.
Mullington, J. M., Haack, M., Toth, M., Serrador, J. M., & Meier-Ewert, H. K. (2009). Cardiovascular, inflammatory, and metabolic consequences of sleep deprivation. Progress in cardiovascular diseases, 51(4).
Slaap hygiëne, relaxatie en mindfulness
Brown, Franklin C., Walter C. Buboltz Jr, and Barlow Soper. "Relationship of sleep hygiene awareness, sleep hygiene practices, and sleep quality in university students." Behavioral medicine 28.1 (2002): 33-38.
Grossman, P., Niemann, L., Schmidt, S., & Walach, H. (2004). Mindfulness-based stress reduction and health benefits: A meta-analysis. Journal of psychosomatic research, 57(1), 35-43.
Hruby, P. (2012). Marines expanding use of meditation training. Washington Times
Nagendra, Ravindra P., Nirmala Maruthai, and Bindu M. Kutty. "Meditation and its regulatory role on sleep." Frontiers in neurology 3.54 (2012): 1-4.
Smith, S. S., Kilby, S., Jorgensen, G., & Douglas, J. A. (2007). Napping and nightshift work: effects of a short nap on psychomotor vigilance and subjective sleepiness in health workers. Sleep and Biological Rhythms, 5(2), 117-125.
