Blauw licht, melatonine en kanker
- Geplaatst op
- Door Koos Meijer en Luck van Leeuwen
Recent onderzoek heeft aangetoond dat het nachthormoon melatonine een cruciale rol speelt bij zowel de preventie als behandeling van kanker. Dit komt doordat melatonine een krachtige antioxidant is die ons beschermt tegen vrije radicalen en een centrale rol speelt in het immuunsysteem.
HET BELANG VAN MELATONINE BIJ DE PREVENTIE EN BEHANDELING VAN KANKER
Van nature maken wij melatonine aan in de avond op het moment dat het begint te schemeren. Sinds de relatief recente introductie van kamerverlichting, stellen wij dit donkere moment uit tot aan het moment dat we de lichten uit doen om te gaan slapen. Daardoor is de tijd waarin we het nachthormoon melatonine aanmaken verkort. In eerdere blogs op deze website hebben we laten zien melatonine een belangrijke rol speelt bij de timing en de kwaliteit van onze slaap. Maar er is meer: recent onderzoek heeft namelijk laten zien dat het nachthormoon ook een cruciale rol speelt bij zowel de preventie als behandeling van kanker. Dit komt doordat melatonine een krachtige antioxidant is die ons beschermt tegen vrije radicalen en een centrale rol speelt in het immuunsysteem. Ik licht in dit artikel toe hoe deze processen werken.
MELATONINE IS HET NACHTHORMOON EN EEN ZEER KRACHTIG ANTIOXIDANT
Melatonine is een hormoon dat ‘s nachts door de pijnappelklier in de hersenen (de epifyse) aan het bloed wordt vrijgegeven. Het speelt een belangrijke rol bij het reguleren van het slaap-waakritme, de bescherming van de cellen van ons lichaam en het functioneren van ons immuunsysteem. Dat we in ons leven voor altijd en voortdurend de optimale hoeveelheid melatonine aanmaken, is helaas geen vanzelfsprekendheid. De afgifte van melatonine wordt namelijk minder naarmate we ouder worden. Ook speelt de blootstelling aan blauw- en wit kunstlicht in de nachtelijke uren een rol bij het verloop van de melatoninespiegel.
Uit recente onderzoeken blijkt dat melatonine niet alleen een centrale rol speelt in het immuunsysteem, maar ook een sterke antioxidant is die ons beschermt tegen vrije radicalen. Daarnaast is het ook belangrijk om te weten dat melatonine niet alleen wordt geproduceerd in de pijnappelklier, maar ook in het maagdarmkanaal, hersenen, lever, nieren, hart, witte bloedcellen en andere immuuncellen.
Zie onze voorgaande blog voor meer informatie over de begrippen 'Antioxidanten en Vrije radicalen'.
WAT ZIJN VRIJE RADICALEN?
Onze cellen bestaan uit moleculen. Een vrije radicaal is een molecuul dat een elektron mist in de schil, waardoor het molecuul positief geladen en zelfs instabiel wordt. Om deze onbalans op te vangen ontneemt de vrije radicaal een elektron van een omliggende cel, en daarmee dus ook van gezonde cellen. Daardoor kunnen er nieuwe vrije radicalen ontstaan, doordat ze nu zelf een elektron missen. Het ontstaan van vrije radicalen is een natuurlijk proces dat bijdraagt aan het verouderingsproces. Daarnaast kunnen vrije radicalen schade aan het DNA veroorzaken.
WAT IS EEN ANTIOXIDANT?
Melatonine (een natuurlijke antioxidant) is in staat om een elektron af te staan zonder dat het zelf een vrije radicaal wordt. Zo kan melatonine effectief de schade aan gezond DNA en gezonde mitochondriën verminderen en zelfs herstellen. De blootstelling aan kunstlicht in de avond en nacht remt de natuurlijke aanmaak van dit belangrijke hormoon. Zie onze voorgaande blog voor meer informatie over de rol van melatonine als antioxidant.
WAT IS DE RELATIE TUSSEN MELATONINE EN KANKER?
Melatonine kan een rol spelen bij de preventie van kanker. Zowel proefdierstudies als studies op mensen laten zien dat melatonine op verschillende manieren betrokken is bij de bescherming van het lichaam tegen kanker. Zo helpt het nachthormoon bij het voorkomen dat een gezonde cel een kankercel wordt. De krachtige antioxidanteigenschappen beschermen de gezonde cellen en weefsel namelijk tegen schadelijke invloeden zoals straling en toxische stoffen vanuit de omgeving. In dit artikel uit het wetenschappelijke tijdschrift Oncomedicine wordt hierop dieper ingegaan.
Naast het feit dat melatonine een rol speelt in de preventie van kanker, remt het ook de groeisnelheid van kankercellen. Hogere niveaus van melatonine onderdrukken TP53: het tumor bevorderende gen. Daarnaast remt melatonine de opname van linolzuur, dat verantwoordelijk is voor de groei van vetzuren en de proliferatie van tumorcellen. Via dit mechanisme kan melatonine de groeisnelheid van kankercellen remmen.
Melatonine versterkt mogelijk de werking van een behandeling – zowel van medicijnen als bestraling – tegen kanker. Studies laten zien dat melatonine het effect van bestraling door bevordering van de apoptose (een voorgeprogrammeerde doding van de cel) van de tumorcellen kan versterken.
Daarnaast werkt melatonine beschermend tegen veranderingen binnen het DNA en de chromosomen die te maken hebben met de veroudering van het lichaam.
Er komt al met al steeds meer bewijs voor de kanker remmende werking van melatonine. Inmiddels verschenen hierover veel wetenschappelijke publicaties. In de volgende alinea’s bespreek ik twee belangrijke onderzoeken.
Lees meer over melatonine in deze blog.
MELATONINE EN KANKER: CONCLUSIES UIT RECENTE ONDERZOEKEN
Meta-analyse dubbelblind placebo onderzoek (n= 3552)
Wang en collega’s publiceerden in 2018 hun metastudie in OncoTargets and therapy, waarin ze in totaal twintig publicaties over dubbelblind onderzoek met in totaal 3552 patiënten, met elkaar vergeleken. Ongeveer de helft van deze patiënten (1771) kreeg melatonine, en de andere helft een placebopilletje. De effecten waren positief. Bij 7% van de placebogroep trad gedeeltelijke of volledige genezing op, tegenover 16% van de groep die melatonine kreeg. De vijfjaarsoverleving in de groep die melatonine kreeg was 28%: twee keer zo groot als in de placebogroep. Ook kwamen bijwerkingen van de medicatie en de bestraling twee- tot viermaal minder voor. Het percentage dat in de met melatonine behandelde groep algehele lichaamszwakte (asthenie) en zware moeheid ervaarde, was in de met melatonine behandelde groep 43,5% - tegenover 19% in de placebogroep. Wang en collega’s trokken daarom dat melatonine als onderdeel van de gebruikelijke kankerbehandeling, het resultaat van die behandeling positief kan beïnvloeden.
De laatste jaren hebben er ook veel onderzoeken plaatsgevonden met melatonine bij vrouwen met borstkanker. Zoals hiervoor beschreven, vergroot melatonine het effect van de bestraling en vermindert het de bijwerkingen ervan. Als voorafgaand aan de bestraling al wordt begonnen met de behandeling met melatonine, wordt de groei van kankercellen geremd en worden de kankercellen gevoeliger gemaakt voor de bestraling. Doorgaan met melatonine tijdens de bestraling vermindert tevens de ernst van de bijwerkingen van de bestraling. Het gunstige effect kan worden toegeschreven aan de antioxidanteigenschappen van melatonine. Lees hier meer, wat is een antioxidant.
WAT KUNT U ZELF DOEN OM DE NATUURLIJKE MELATONINEPRODUCTIE TE ONDERSTEUNEN?
Het beste is om het natuurlijke ritme van dag en nacht te volgen. Zorg dat u voldoende daglicht krijgt en filter al het blauwe licht zodra de zon buiten onder is gegaan. De blootstelling aan blauw licht in de avond, nacht en vroege morgen verkort de duur van de natuurlijke aanmaak van melatonine. Dit dient ten alle tijden voorkomen te worden, bijvoorbeeld door gebruik te maken van onze oranje slaapbril. Ook gezonde en regelmatige voeding met veel vitamines en vezels stimuleert de aanmaak en werking van melatonine. Eet niet te veel, niet te vaak en niet vlak voor het slapen gaan. Vermijd ook stimulerende middelen zoals koffie, cola, zwarte en groene thee en chocolade. In onderstaande video ga ik verder in op verschillende strategieën om de natuurlijke aanmaak van melatonine te bevorderen.
LET WEL OP: MELATONINETABLETTEN: BAAT HET NIET, DAN SCHAADT HET MOGELIJK WEL
Somnoblue maakt het voor u mogelijk om op natuurlijke wijze melatonine aan te maken al voordat u de lichten uit doet in de slaapkamer. Zonder het gebruik van de bril is dit vaak pas optimaal mogelijk in het donker, wanneer de lichten uitstaan in de slaapkamer. Dit hangt mede af van uw genetische aanleg voor de gevoeligheid voor blauw licht.
Wij raden het af om melatoninetabletten te slikken zonder medische begeleiding. De juiste dosering en timing dient vastgesteld te worden door een deskundig arts die weet hoe en wat melatonine is, en wat de werking ervan is in uw situatie. Probeer daarom eerst te focussen op uw eigen natuurlijke aanmaak van dit hormoon. Dit door omgevingsfactoren die de melatonine aanmaak verstoren, zoals de blootstelling aan blauw licht in de avond en nacht, te verminderen.
Of er bij jou sprake is van een normale of juist een te lage melatoninespiegel kan worden vastgesteld door de melatoninespiegel in een ’s nachts afgenomen speekselmonster te laten meten. Deze zelftest kun je via deze website bestellen. Je krijgt dan naast de uitslag ook een persoonlijk advies dat is gebaseerd op uw situatie.
HET VERSCHIL TUSSEN SOMNOBLUE EN ANDERE 'BLAUW LICHT FILTER BRILLEN'
Het internet staat er tegenwoordig vol mee: hippe pc-brillen met een blauwlicht coating zoals in de eerste twee afbeeldingen hierboven weergegeven. Producenten zeggen dat ze de slaap verbeteren, helaas zegt de wetenschap wat anders.
GEBRUIKTE BRONNEN
Agrawal, A., Darbari, S., Rai, T. P., & Kulkarni, G. T. (2016). Role of Melatonin in the Pathophysiology of Cancer. J Chron DD, 7, 1-6.
Braam, W (2019). Melatonine.nu , kanker. Het Wetenschappelijk Melatonineplatform besteedt regelmatig aandacht aan de nieuwste ontwikkelingen. Wekelijks wordt een samenvatting van een recent verschenen publicatie als nieuwsbericht opgenomen.
Chellappa et al., (2012). "Human melatonin and alerting response to blue-enriched light depend on a polymorphism in the clock gene PER3." The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 97.3 (2012): E433-E437.
Mihandoost, E., Shirazi, A., Mahdavi, S. R., & Aliasgharzadeh, A. (2014). Can melatonin help us in radiation oncology treatments?. BioMed research international, 2014.
Li, Y., Li, S., Zhou, Y., Meng, X., Zhang, J. J., Xu, D. P., & Li, H. B. (2017). Melatonin for the prevention and treatment of cancer. Oncotarget, 8(24), 39896.
Liu, S., Madu, C. O., & Lu, Y. (2018). The role of melatonin in cancer development. Oncomedicine, 3(1), 37-47.
Liu, R., Fu, A., Hoffman, A. E., Zheng, T., & Zhu, Y. (2013). Melatonin enhances DNA repair capacity possibly by affecting genes involved in DNA damage responsive pathways. BMC cell biology, 14(1), 1.
Phillips, A. J., Vidafar, P., Burns, A. C., McGlashan, E. M., Anderson, C., Rajaratnam, S. M., ... & Cain, S. W. (2019). High sensitivity and interindividual variability in the response of the human circadian system to evening light. Proceedings of the National Academy of Sciences, 116(24), 12019-12024
Hacışevki, A., & Baba, B. (2018). An Overview of Melatonin as an Antioxidant Molecule: A Biochemical Approach. In Melatonin-Molecular Biology, Clinical and Pharmaceutical Approaches. IntechOpen.
Wang, L., Wang, C., & Choi, W. S. (2022). Use of melatonin in cancer treatment: where are we?. International Journal of Molecular Sciences, 23(7), 3779.
Wang, Y., Wang, P., Zheng, X., & Du, X. (2018). Therapeutic strategies of melatonin in cancer patients: a systematic review and meta-analysis. OncoTargets and therapy, 11, 7895.
