Blauw licht, melatonine en vruchtbaarheid

• Geplaatst op 19 December 2019
• Door Koos Meijer

Melatonine wordt door velen bestempeld als slechts een 'slaaphormoon', echter doet het veel meer in je lichaam. Het heeft zelfs invloed op de vruchtbaarheid van mannen en vrouwen. Wist je dat het de innesteling van de embryo bevordert? En dat het de gezondheid van de placenta verbetert en beschermt tegen vrijeradicalen? Te veel melatonine door het gebruik van pillen kan ook schadelijk zijn. Zie hier wat je zelf kan doen.

De rol van melatonine bij vruchbaarheid

Melatonine speelt een cruciale rol bij vruchtbaarheid en voortplanting. Het draagt bij aan het rijp worden van eicellen, de eisprong en de bescherming van eicellen en de placenta tegen schadelijke invloeden. Bovendien is melatonine een krachtige antioxidant die vrije radicalen neutraliseert, wat kan helpen bij het voorkomen van zwangerschapsvergiftiging.

Onderzoek toont aan dat vrouwen met onverklaarde onvruchtbaarheid aanzienlijk lagere melatoninespiegels hebben dan vrouwen die zonder problemen zwanger worden. Ook is bij IVF-behandelingen een lager melatoninegehalte in de eicellen gemeten. Het verhogen van melatonine, bijvoorbeeld door suppletie, wordt steeds vaker ingezet om de slagingskans van IVF te verbeteren.

De oranje slaapbrillen kunnen een waardevolle toevoeging zijn voor mensen die werken aan hun vruchtbaarheid. Door de natuurlijke melatonineproductie te ondersteunen en te helpen bij ontspanning in de avond, kunnen deze brillen een eenvoudige maar effectieve manier zijn om bij te dragen aan een optimale voorbereiding op een zwangerschap.

In het kort hoe werkt de slaapbril?

Deze brillen stimuleren de natuurlijke aanmaak van melatonine, een essentieel hormoon voor rust en herstel, en kunnen bijdragen aan een betere balans in de avonduren. Ook laat een recente studie zien dat het een significante reductie in beta-activiteit kan veroorzaken. Dit wijst op een rustiger brein en heeft een kalmerend effect. Dit kan helpen bij het afschakelen in de avond.

Het belang van donker

Vroeger ging de zon onder en werd het buiten donker, écht donker. Dat was het seintje voor onze hersenen: het is nacht, het is tijd om te gaan slapen. Tegenwoordig worden we dag en nacht blootgesteld aan kunstlicht tot de laatste seconden voor het slapengaan. In deze blog licht ik toe waar dit gebrek aan duisternis in de avond en nacht invloed kan hebben op jouw gezondheid, slaap en vruchtbaarheid.

Melanopic Lux

(Avond)licht dat de biologische klok en de natuurlijke aanmaak van melatonine het meeste verstoort wordt uitgedrukt in Melanopic Lux. Wit en blauw licht is hoog in Melanopic Lux en is in staat om de natuurlijke afgifte van melatonine te sterk te onderdrukken in de avond en nacht. Dit in tegenstellig tot oranje en rood licht dat een te verwaarlozen effect heeft op de afgifte van melatonine. Een recente meta-analyse uit 2022 laat zien dat avondlicht hoog in Melanopic Lux (wit en blauwig licht) slaaplatentie, slaap efficiëntie en SWS (diepe slaap) negatief beïnvloedt. Gelukkig kan je dit deel van het licht volledig wegfilteren met de Somnoblue slaapbril. Deze recente meta-analyse laat zien dat dit de slaapkwaliteit en de natuurlijke aanmaak van melatonine kan bevorderen. Meer hierover lees je in het laatste deel van deze blog.  

Rood vs. Wit licht – een factor 600

Melanopic lux is een eenheid om aan te geven welke impact licht van een bepaalde sterkte en kleur op de biologische klok heeft. Zo heeft 100 lux 650 nm rood licht slechts 0,1 melanopic lux, dit in tegenstelling tot 100 lux wit licht (3000 kelvin), dit heeft 62 melanopic lux. Een factor 600 x!

Wat is het verschil tussen het dimmen van licht en het filteren van licht?

Licht dimmen met 50% verlaagt de Melanopic intensiteit met een factor 2. De glazen van de Somnoblue bril verlaagt dit met een meer dan een factor 100. 

Genetische verschillen

Sommige mensen zijn tot 50 keer gevoeliger voor blauw licht in de avond, dan de ander. Daar is genetisch bewijs voor gevonden. 

Melatonine veel meer dan een 'slaaphormoon'

Dus we maken later en minder lang melatonine aan in de nacht dan dat we voor de uitvinding van kunstlicht deden, is dit een probleem? Ja, helaas wel! Melatonine wordt door velen foutief bestempeld als slechts een 'slaaphormoon', echter doet het veel meer in je lichaam. Het heeft zelfs invloed op de vruchtbaarheid van mannen en vrouwen. Zie hieronder een aantal inzichten uit de wetenschap.  

Wist je dat...

1. Een gezonde melatoninespiegel de innesteling van het embryo bevordert?
   
   
2. Melatonine de gezondheid van de placenta verbetert en beschermt tegen vrije radicalen?
   
   
3. Het melatonine-ritme van de moeder het bioritme van de foetus bepaalt?
   
   
4. Een tekort aan melatonine kan leiden tot een onregelmatige menstruatiecyclus?
   
   
5. Melatonine via borstvoeding (in de nacht) het ritme van de baby versterkt? Zie ook onze blog over melatonine en borstvoeding.  
   
   
6. Een tekort aan melatonine kan leiden tot een vermindering van het aantal en de beweeglijkheid van de spermacellen?
   
   
7. Een te hoge dosis melatonine (via melatoninepillen) bij mannen mogelijk leidt tot een vermindering van het testosterongehalte? 
   
   
8. Een te hoge dosis melatonine (via melatoninepillen) bij vrouwen de ovulatie en vruchtbaarheid kan verstoren? 
   
   

Melatonine - het hormoon van de duisternis

Melatonine is een hormoon dat voornamelijk in de nacht wordt aangemaakt en o.a. bijdraagt aan het reguleren van jouw slaap-waakcyclus, de immuunfuctie en hormoonspiegel. Minder bekend is dat melatonine een krachtig antioxidant is en ook de vruchtbaarheid kan beïnvloeden van zowel mannen als vrouwen.

Melatonine is een hormoon dat voornamelijk in de nacht wordt aangemaakt en o.a. bijdraagt aan het reguleren van jouw slaap-waakcyclus, de immuunfuctie en hormoonspiegel. Minder bekend is dat melatonine een krachtig antioxidant is en ook de vruchtbaarheid kan beïnvloeden van zowel mannen als vrouwen.

Wetenschappelijke studies tonen aan dat een gezonde melatonine balans in het lichaam in staat is om het aantal blastocystcellen (voorganger van het embryo) te verhogen, de GSH-waarden (Antioxidant en immuunsysteem activerend effect) te verhogen en oxidatieve stress en apoptose (celdood) te verminderen. Hiernaast helpt melatonine bij de innesteling van het embryo. Daarbij vergroot een verstoord melatonineritme - bijvoorbeeld door nachtwerk of door blootstelling aan kunstlicht in de nacht - de kans op vroeggeboortes. Allen zijn dit redenen dat zwangeren geen nachtdiensten meer hoeven te draaien. 

Dit alles laat zien dat het essentieel is om een gezonde natuurlijke melatoninespiegel te hebben, om voldoende daglicht binnen te krijgen en om blauw licht in de avonduren volledig te filteren. 

Melatonine bij borstvoeding

Wist je dat een baby de eerste vier maanden na de geboorte nog geen melatonine aanmaakt en hierdoor dus afhankelijk is van melatonine uit de moedermelk? Omdat melatonine een belangrijke rol speelt bij de ontwikkeling van de hersenen, de bescherming tegen vrije radicalen en bij de ontwikkeling van een slaapwaak-ritme is het geven van juist getimede borstvoeding van belang bij de ontwikkeling van het kind.

Melatonine heeft in het lichaam een 24-uursritme. ’s Nachts is de melatoninespiegel hoog en overdag laag. Uit onderzoek blijkt dat moedermelk ’s nachts vijfmaal meer melatonine bevat dan moedermelk die overdag wordt verzameld. Moeders die kolven, dienen bij het geven van gekolfde moedermelk rekening te houden met het tijdstip waarop ze de te geven moedermelk hebben gekolfd. Het wordt afgeraden om ’s avonds en ’s nachts gekolfde moedermelk overdag aan je baby te geven. Dit om zijn/haar normale 24-uursritme niet in de war te brengen.

Zie ook onze blog over melatonine en borstvoeding.  

Vruchtbaarheid bij mannen

Ook bij mannen heeft een gezonde melatoninespiegel en ritme invloed op de vruchtbaarheid. Dit omdat melatonine een belangrijke rol speelt bij de productie en de bescherming van het sperma. Zo beïnvloedt melatonine zowel de HPG-as (een onderdeel van het brein dat o.a. de voortplantingshormonen reguleert), de hormoonbalans in de testikels en de mate van oxidatieve schade (schade door vrije radicalen) aan de cellen in de testikels. Een gezonde en natuurlijke melatoninespiegel geeft via deze routes een beschermend effect op de kwaliteit van het sperma en de vruchtbaarheid van de man. Voor zowel de algemene gezondheid als de vruchtbaarheid is het dus van belang om terug te gaan naar de natuur met veel daglicht en geen blauwig licht (hoog in Melanopic Lux) in de avonduren. 

Ons advies in drie stappen: 

1. Ga meerdere keren per (werk)dag naar buiten! Pak voldoende dag- en ochtendlicht. Maak in de wintermaanden eventueel gebruik van een daglicht lamp of bril. 
   
   
2. Zet een alarmpje op je telefoon 1 á 2 uur voor het slapen gaan. "Tijd om de Somnoblue slaapbril op te zetten”. Dit helpt om het gebruik van de bril in je slaaproutine te krijgen. De Somnoblue bril filtert 99,9% van het blauwe licht vanuit alle richtingen en voorkomt dat de afgifte van melatonine onderdrukt wordt. 
   
   
3. Pas op met het gebruik van melatoninepillen en bekijk de onderstaande video's over blauw licht, melatonine en de gevaren van melatoninepillen. 

Verbeter je natuurlijke melatonine ritme door te focussen op de kracht van licht en donker!

In de onderstaande video licht ik toe hoe je de natuurlijk aanmaak van melatonine kan verhogen. Ook licht ik de gevaren het gebruik van melatoninepillen toe.

Vijf misverstanden over blauw licht en slaap die zelfs door artsen en opticiens gemaakt worden. Kende u ze al?

Bronnen:

Bhattacharya, K., Sengupta, P., & Dutta, S. (2019). Role of melatonin in male reproduction. Asian Pacific Journal of Reproduction, 8(5), 211.

Carlomagno, G., Minini, M., Tilotta, M., & Unfer, V. (2018). From implantation to birth: insight into molecular melatonin functions. International journal of molecular sciences, 19(9), 2802.

Cajochen, C., Stefani, O., Schöllhorn, I., Lang, D., & Chellappa, S. L. (2022). Influence of evening light exposure on polysomnographically assessed night-time sleep: A systematic review with meta-analysis. Lighting Research & Technology, 54(6), 609-624.

Fernando, S., & Rombauts, L. (2014). Melatonin: shedding light on infertility?-a review of the recent literature. Journal of ovarian research, 7(1), 1-14.

Greendale, G. A., Witt-Enderby, P., Karlamangla, A. S., Munmun, F., Crawford, S., Huang, M., & Santoro, N. (2020). Melatonin patterns and levels during the human menstrual cycle and after menopause. Journal of the Endocrine Society, 4(11), bvaa115.

Hester, L., Dang, D., Barker, C. J., Heath, M., Mesiya, S., Tienabeso, T., & Watson, K. (2021). Evening wear of blue-blocking glasses for sleep and mood disorders: a systematic review. Chronobiology International, 38(10), 1375-1383.

Katzer, D., Pauli, L., Mueller, A., Reutter, H., Reinsberg, J., Fimmers, R., ... & Bagci, S. (2016). Melatonin concentrations and antioxidative capacity of human breast milk according to gestational age and the time of day. Journal of Human Lactation, 32(4), NP105-NP110.

McCarthy, R., Jungheim, E. S., Fay, J. C., Bates, K., Herzog, E. D., & England, S. K. (2019). Riding the rhythm of melatonin through pregnancy to deliver on time. Frontiers in Endocrinology, 10, 616.

Nowozin, C., Wahnschaffe, A., Rodenbeck, A., de Zeeuw, J., Hadel, S., Kozakov, R., ... & Kunz, D. (2017). Applying melanopic lux to measure biological light effects on melatonin suppression and subjective sleepiness. Current Alzheimer Research, 14(10), 1042-1052.

Sharbatoghli, M., Valojerdi, M. R., Bahadori, M. H., Yazdi, R. S., & Ghaleno, L. R. (2015). The relationship between seminal melatonin with sperm parameters, DNA fragmentation and nuclear maturity in intra-cytoplasmic sperm injection candidates. Cell Journal (Yakhteh), 17(3), 547.

Yilmaz, B., Kutlu, S., Mogulkoç, R., Canpolat, S., Sandal, S., Tarakçi, B., & Kelestimur, H. (2000). Melatonin inhibits testosterone secretion by acting at hypothalamo-pituitary-gonadal axis in the rat. Neuroendocrinology letters, 21(4), 301-306.